Samen je ontwikkel-ik ontdekken
Er zijn maar weinig vakgebieden die zich zo snel ontwikkelen als de ICT. Elk jaar jaar verschijnt er een hoos aan nieuwe programmeertalen, frameworks, softwarepakketten en -applicaties. Nergens geldt de uitspraak “Stilstand is achteruitgang” zo sterk als in deze hyperdynamische discipline. Elke IT-professional zal zich dus moeten afvragen: waar sta ik? Waar kom ik vandaan en waar wil ik naartoe? En hoe kom ik daar?
Maar praten over je eigen leer- en ontwikkelingsproces is een moeilijke opgave. Maar weinig mensen hebben de taal om hun ideeën daarover uit te kunnen drukken - als ze er überhaupt al een idee over hebben. En de kans dat ze die ideeën, en de bijbehorende taal, in hun eentje zullen ontwikkelen, is nagenoeg nul. Je hebt anderen - andere mensen, perspectieven, leerdoelen en -stijlen - nodig om gestalte te kunnen geven aan je eigen ontwikkeling. Maar hoe ga je het gesprek aan als je er de taal voor ontbeert?
Daar hebben Manon Ruijters, Gerritjan van Luin en Robert-Jan Simons Ons ontwikkelen ontward voor, eh, ontwikkeld. Ons ontwikkelen ontward is een set van 81 dialoogkaarten die je in staat stellen om een gesprek over dit onderwerp aan te gaan met je leidinggevende, collega’s en/of professionele vrienden. In de loop van die gesprekken zul je haast spelenderwijs een antwoord formuleren op de centrale vraag: wie ben je in je manier van leren en ontwikkelen, wat is jouw ontwikkelidentiteit?
Het gros van de set kaarten bevat een vraag die het gesprek op gang helpt. Een willekeurige greep uit de stapel omvat dingen als “Waar ben je goed in? En waar wil je nog beter in worden?”, “Door welke ontmoetingen of gebeurtenissen kreeg je ontwikkeling een andere draai?”, “Wat heb je nodig (aan hulpmiddelen) bij je leren en ontwikkelen? En wat mis je daarin?” en “Wat inspireert je? En hoe kun je dit inzetten bij je leren en ontwikkelen?”
Die vragen zijn natuurlijk niet willekeurig. Bij de dialoogkaarten zit een zeer beknopt boekje waarin de auteurs wat achtergronden uiteenzetten - vergelijkbaar met de spelregels van een kaartspel. Het doel van de kaarten is je ontwikkeling in kaart te kunnen brengen door via je verleden (je ontwikkelgeschiedenis) richting je toekomst (je ambities) te werken. Tussen die twee uitersten bevindt zich het heden (je ik). Dat ik wordt op zijn beurt weer uiteengelegd in twee delen, namelijk jezelf en je omgeving, welke op hun beurt weer allebei in drie categorieën uiteenvallen. (Volgt u het nog?) Er zijn in totaal dus tien velden van onderzoek: verleden, toekomst; jezelf en haar categorieën, en je omgeving en haar categorieën.
Elk veld heeft 8 kaarten: zes vraagkaarten, een verkenningskaart met wat algemene informatie, en een discussiekaart. Op de discussiekaart over cultuur staat bijvoorbeeld een verhaal over de (on)mogelijkheid om fouten te maken binnen een organisatie. Dat kan een uitstekende aanleiding vormen voor een goed gesprek over hoe er met fouten in jouw omgeving omgegaan wordt. De 81e kaart is de gouden kaart die vraagt wat je over je ontwikkelidentiteit hebt ontdekt.
Wie zo grondig mogelijk zijn of haar ontwikkelidentiteit wil leren kennen, gaat uit elke categorie alle kaarten af, en het liefst met zoveel mogelijk mensen. Maar dat werpt een behoorlijke drempel op. Praten over je ontwikkeling is al moeilijk genoeg! Gelukkig geven de auteurs aan dat er meerdere manieren zijn waarop je de kaarten kunt gebruiken. Sterker nog, er is niet één goede manier. De auteurs nodigen uit om het gebruik van de kaarten aan te passen aan de setting, hoe speelser hoe beter.
De volgende opzet is bijvoorbeeld erg leuk en toegankelijk. Op de achterkant van elke vraagkaart staat een foto. Leg die kaarten met de foto naar boven en stel de aanwezigen de vraag: welke foto spreekt je aan? Of welke juist totaal niet? Die vraag alleen al kan interessante inzichten opleverenover iemand. Maar het gesprek krijgt pas echt een diepere wending, wanneer de vraag vervolgens wordt onthuld. “Pieter, je koos de kaart met het rugbyteam, omdat je zelf elk weekend op het veld staat. Welke bijdrage lever jij in de samenwerking? - En gaat dat op het werk net zo als op het veld? Waar zit het verschil ‘m in?” Zeker in groepssessies is deze vorm even hilarisch als inzichtelijk!
In het samenspel met anderen zit de kracht van Ons ontwikkelen ontward. Door een gebrek aan een gemeenschappelijke taal is juist dat samenspel zo moeilijk op gang te brengen. Het is daarom des te knap dat de auteurs een vorm hebben gevonden waarmee ze die impasse hebben weten te doorbreken. De vrij in te zetten dialoogkaarten kickstarten een levendig gesprek, en weten zo zelfs de meest vastgeroeste collega’s en vrienden te prikkelen.
Ga je dat ene nieuwe framework leren, of blijk je veel meer voldoening te halen uit het uitdiepen van de kennis die je al hebt? Duik je liever in alle rust in een boek over softwarearchitectuur, of geef je je op voor een cursus met enthousiaste collega’s? Wie de tijd neemt om zijn ontwikkelen te ontwarren, zal zien dat er veel meer te leren valt dan je op voorhand zou durven vermoeden - over je verleden, je toekomst, jezelf, je omgeving, en ook een beetje over software en ICT.
Deze recensie verscheen ook op Bazarow.com.